Harmonogram produkcyjny pozwala na tworzenie, kontrolę i modyfikację planu produkcyjnego z dokładnością do działów, gniazd produkcyjnych oraz maszyn. Dzięki temu można zapanować nad mnogością zamówień, kooperantów i terminów. Można też z wyprzedzeniem przewidywać i zapobiegać potencjalnym zagrożeniom i ich kosztownym konsekwencjom.
Harmonogram produkcyjny to poukładane w czasie procesy produkcyjne. Dzięki niemu łatwiej zaplanować wykorzystanie przy produkcji posiadanych zasobach maszyn i pracowników. Dobrze przygotowany harmonogram może być kluczowym czynnikiem pozwalającym firmom na wczesne eliminowanie nieprzewidzianych awarii, kłopoty z dostawcami czy uporanie się z chorobami i zwolnieniami pracowników. Pozwala zapanować nad chaosem, mnogością zleceń i piętrzącymi się zagrożeniami.
W jakich firmach potrzebne jest harmonogramowanie produkcji?
Po rozwiązania pozwalające zarządzać harmonogramowaniem produkcji najczęściej sięgają przedsiębiorstwa produkcyjne. Te, które produkują, a potem samodzielnie sprzedają swoje produkty, oraz te, które prowadzą produkcję na potrzeby innych. Systemy harmonogramowania produkcji doskonale sprawdzają się także w przedsiębiorstwach, które borykają się z problemami związanymi z różnymi rodzajami produkcji – produkcją wsadową, ciągłą czy też jednoczesną.
Największe zagrożenia dla harmonogramu produkcyjnego
Tak jak w życiu, także w firmie idealne sytuacje nie istnieją. Planowanie produkcji codziennie wystawione jest na szereg zagrożeń, a każde z nich może wywołać lawinę problemów o kosztownych skutkach. Najczęściej przedsiębiorstwa produkcyjne na co dzień muszą mierzyć się z poniższymi zagrożeniami:
1. Przerwy w produkcji
Przerwy w produkcji mogą mieć dwojaki charakter. Mogą być zaplanowane lub niespodziewane. Z tymi pierwszymi mamy najczęściej do czynienia w sytuacji, gdy należy wykonać obowiązkowe przeglądy maszyn. Te drugie zdarzają się, np. gdy rozchorują się pracownicy, kilka osób skorzysta z urlopu lub awarii ulegną maszyny. Problemy pojawiają się też często w związku z brakami w dostawach surowców. To często powoduje opóźnienia szczególnie uciążliwe w przypadku produkcji typu wsadowego.
2. Niedotrzymanie terminów realizacji zleceń
Kolejnym zagrożeniem dla harmonogramu produkcyjnego są opóźnienia w wykonywaniu poszczególnych zleceń. Te często pociągają za sobą dalsze opóźnienia w realizacji innych zamówień. Ich przyczyn może być wiele. Od przypadkowej kolejności realizacji poszczególnych zleceń, poprzez bezustanne przezbrajanie gniazd produkcyjnych po nieplanowane zwolnienia i urlopy pracowników. Istotnym powodem opóźnień jest także brak koordynacji współpracy z kooperantami. Szczególnie widać to przy opóźnieniach w dostawie surowców, zbyt małych dostawach czy też nieprzygotowaniu na czas półproduktów. Często też opóźnienia wynikają z niedostatecznego zgrania w czasie poszczególnych etapów produkcji, zwłaszcza gdy część z nich realizowana jest przez kooperantów.
3. Marnowanie surowców
Bardzo często przedsiębiorstwa produkcyjne borykają się także z zagrożeniami związanymi ze zbyt małą lub zbyt dużą ilością surowców niezbędnych w procesie produkcji. Obie te sytuacje wymagają od przedsiębiorców dodatkowych działań, czy to w postaci magazynowania nadwyżki surowców czy też konieczności wstrzymania produkcji lub natychmiastowego zorganizowania dodatkowych dostaw. Kłopotliwe bywa też używanie surowców kiepskiej jakości lub o krótkiej dacie przydatności do użycia. Często kończy się to koniecznością utylizacji zepsutych lub przeterminowanych surowców. Problemy te zazwyczaj wynikają z niewłaściwego oszacowania zapotrzebowania na surowce lub niewłaściwej współpracy z dostawcami.
4. Awarie i przezbrojenia parku maszyn
Często też zdarza się, że harmonogram produkcyjny ulega niespodziewanym zmianom. Wynikają one z awarii maszyn spowodowanych zaniedbaniem okresowych przeglądów lub ich niewłaściwym użytkowaniem, chociażby przy niedostatecznym wkładzie przy produkcji wsadowej. Zbyt częste przezbrojenia maszyn również prowadzą do podobnych zaburzeń w harmonogramie.
5. Nieumiejętność przewidywania awarii/zagrożeń
Ostatnim zagrożeniem, o którym warto wspomnieć jest brak zabezpieczenia harmonogramu produkcyjnego na wypadek nagłych awarii czy innych nieprzewidzianych sytuacji. Brak planu działania na wypadek sytuacji kryzysowej często powoduje chaos na produkcji, nieuzasadnione przerwy, straty surowców, szybsze zużycie maszyn czy też nadgodziny pracowników.
Chaos na produkcji i jego koszty
Brak efektywnego zarządzania harmonogramem produkcyjnym sprawia, że wiele firm musi mierzyć się ze wspomnianymi zagrożeniami i ich skutkami. A skutki te bywają bardzo kosztowne. Oprócz kosztów nadgodzin pracowniczych, dodatkowych kosztów przeszkolenia pracowników oraz kosztów przezbrojeń maszyn, dochodzą koszty zmarnowanych surowców, ich magazynowania czy utylizacji oraz kary umowne za opóźnienia w produkcji. Do tego dochodzi niezadowolenie pracowników związane z nadgodzinami i nieefektywnym wykorzystaniem ich kompetencji, szybsze zużycie bezustannie przezbrajanych maszyn czy też załamanie się współpracy z kooperantami. I przepis na kłopoty finansowe i organizacyjne gotowy.
Wspomaganie zarządzania przedsiębiorstwem poprzez system harmonogramowania produkcji
Aby zapobiec katastrofie organizacyjnej i finansowej warto sięgać po systemy planowania i wspomagania zarządzania produkcją, w tym systemy harmonogramowania produkcji. Dzięki uwzględnieniu realnej wydajności pracowników i maszyn doskonale sprawdzają się w planowaniu realizacji zleceń w każdej firmie produkcyjnej. Co istotne, świetnie radzą sobie z przewidywaniem zagrożeń i niwelowaniem ich skutków. Pozwalają także na planowanie produkcji na wielu gniazdach produkcyjnych jednocześnie. Dodatkowo połączone są z systemami bieżącego raportowania przez pracowników rzeczywistych stanów produkcji. Dzięki temu pozwalają na śledzenie realizacji konkretnych zleceń. To z kolei stanowi istotne wsparcie dla handlowców.
Wśród istotnych funkcjonalności takich systemów warto wymienić możliwość grupowania zleceń w takiej kolejności, aby przezbrojenia maszyn były jak najmniejsze oraz monitoring dostępności surowców na podstawie rejestrowanego ich zużycia i na podstawie planowanych terminów dostaw. Pozwala to na lepsze planowanie współpracy z kooperantami. Ciekawymi funkcjonalnościami są też monitoring absencji pracowników pod kątem zagrożeń dla planu produkcyjnego oraz planowanie przeglądów maszyn.
Systemy harmonogramowania produkcji pomagają przewidywać, identyfikować i zarządzać zagrożeniami procesu produkcji. Umożliwiają również elastyczne zmiany harmonogramu realizacji poszczególnych zleceń. W sytuacji kryzysowej z kolei dają możliwość zastosowania tzw. okresu ochronnego harmonogramu. Jest to czas, w którym nie są podejmowane żadne ingerencje w bieżącą produkcję. Dzięki temu planista ma czas na podjęcie rozważnych działań naprawczych. Ma to na celu niedopuszczenie do nieumyślnego zaburzenia przez planistę realizowanych właśnie etapów produkcji, np. takich dla których przygotowano już surowce lub prefabrykaty.
Korzyści płynące ze stosowania systemu harmonogramowania produkcji są ogromne i bardzo szybko odczuwalne. Przekładają się na terminową realizację zamówień, zmniejszenie kosztów oraz stabilizację i uporządkowanie produkcji. Wszystko to skutkuje wzrostem efektywności przedsiębiorstwa.
