Usystematyzowane zarządzanie wartością przedsiębiorstwa może przyczynić się do jego długotrwałego i coraz lepszego funkcjonowania na rynku. Takie podejście dodatkowo jednoczy różne grupy interesu – w tym właścicieli, udziałowców, kadrę menedżerską czy wiodących pracowników. Widząc korzyści ze stale rosnącej wartości organizacji, wszyscy interesariusze będą od tej pory wspólnie działać po to, by nadal wzmacniać wartość naszej firmy*.
Współczesne przedsiębiorstwa nie są samotnymi wyspami. Funkcjonują w konkretnej branży, na rynku, w szerszym otoczeniu, wpływając swoimi działaniami zarówno na zatrudnionych pracowników i kontrahentów, jak i na innych interesariuszy, często niezwiązanych bezpośrednio z biznesem firmy. Jednocześnie menedżerowie, którzy nie zawsze są właścicielami przedsiębiorstw, a wynajętymi agentami, stają przed pokusą działań w interesie swoim, niekoniecznie zbieżnym z interesem właściciela. Właścicielom natomiast bardzo często zależy na bieżących zyskach, chociaż muszą oni też pamiętać o długofalowym zapewnieniu warunków do funkcjonowania organizacji.
Wszystkie wymienione powyżej zjawiska doprowadziły do powstania tzw. Value Based Management, czyli teorii zarządzania wartością przedsiębiorstwa, w myśl której nadrzędnym celem działalności danej firmy jest długoterminowa maksymalizacja jej wartości.
Na czym polega wartość przedsiębiorstwa?
Wartość przedsiębiorstwa nie jest łatwa do zdefiniowania, dlatego też istnieje wiele jej kategorii, różnych z punktu widzenia wielu grup interesariuszy. Bo przecież wartość wynika z przeróżnych czynników i jest związana z szeregiem nośników, dalekich często od starych paradygmatów dziedziny finansów. Stałe dla wartości jest jednak to, że wszystkie grupy interesariuszy jednogłośnie wspierają jej wzrost.
Dążenie do maksymalizacji wartości jest szczególnie wyraźnie uwypuklane na giełdach papierów wartościowych, gdzie inwestorzy poszukują wartościowych spółek i wierzą w ich długoterminową zdolność do wykreowania coraz to większej wartości, a co za tym idzie, coraz wyższych stóp zwrotu z inwestycji. Menedżerowie spółek giełdowych są świadomi, że w interesie właścicieli jest kreowanie tej wartości i często są specjalnie motywowani do przekuwania tej świadomości na konkretne efekty.
Współcześnie zarządzanie wartością trafia również do firm nienotowanych na giełdach, w których rośnie przekonanie, że o wartość firmy należy dbać niemniej niż o obroty i zyski. Przedsiębiorcy zdają sobie sprawę, że mogą czerpać korzyści ze swojej firmy nie tylko w postaci dywidend czy wynagrodzenia. Dodatkowo, problem sukcesji, zaglądający w oczy pokolenia biznesmenów z początku lat dziewięćdziesiątych, zmusza do zadbania o wartość biznesu.
Maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa wymaga zatem harmonizacji celów różnych grup interesariuszy, w tym przede wszystkim właścicieli, którzy muszą jednak pamiętać, że za rentownością EBITDA i zyskiem netto kryją się ludzie, pracownicy, klienci, dostawcy, jak również często organizacje społeczne i pozarządowe, lokalni działacze, sąsiedzi, środowisko naturalne… Pomijanie interesariuszy i działanie nieetyczne oraz brak działań wspierających tworzenie wartości, również może przyczynić się do długoterminowej destrukcji przedsiębiorstwa.
Korzyści wynikające z rosnącej wartości
Możliwość usystematyzowanego zarządzenia wartością przedsiębiorstw za pomocą Value Based Management godzi zatem interesy zarówno właścicieli, jak i menedżerów odpowiedzialnych za rozwój spółek. Obie grupy chcą kreować wartość, gdy widzą w tym swoją korzyści. Dodatkowo koncepcja VBA doprowadziła do powstania szeregu instrumentów (takich jak np. programy motywacyjne czy akcjonariat pracowniczy), które pozwalaj połączyć interesy właścicieli i wynajętych zarządców z interesami pozostałych grup związanych z przedsiębiorstwem.
Efektywne zarządzanie wartością może przynieść wielkie korzyści właścicielom, menedżerom i innym interesariuszom, oraz umożliwić i zagwarantować długoterminowe funkcjonowanie przedsiębiorstwa na rynku. Działania wspierające tworzenie wartości, takie jak inwestycje w badania i rozwój, dbałość o kluczowych pracowników czy skuteczny marketing, powinny umożliwić wyższe obroty, rosnące EBITDA i zysk netto, które bezpośrednio przełożą się na zyski inwestycyjne właścicieli i ich stopy zwrotu oraz zapewnią dalszą obecność przedsiębiorstwa na rynku.
Powyższy artykuł jest pierwszym opracowaniem z cyklu dotyczącego zarządzania wartością firmy. W kolejnych częściach przybliżona zostanie istota instrumentów wspomagających zarządzanie wartością, wskazane zostaną nośniki wartości, a także różne sposoby na jej kreację i drogi do jej zmierzenia.
*wartość firmy jest rozumiana jako wartość przedsiębiorstwa, a nie wartość firmy w sensie księgowym.
