Uprawnienia pracowników i pracodawców z terenów objętych powodzią, minimalne wynagrodzenie i minimalna stawka godzinowa w 2025 roku czy zmiany w kodach ZUS – to tylko niektóre tematy, które podejmujemy w biuletynie HR Puls.
Uprawnienia pracowników i pracodawców z terenów objętych powodzią
Kwestię uprawnień i obowiązków pracodawców i pracowników w związku z powodzią regulują przepisy ustawy z dnia 6 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz. U. z 2024 r. poz. 654).
Powyższe przepisy wskazują, że niemożność świadczenia pracy związana z powodzią stanowi podstawę do usprawiedliwienia nieobecności w pracy. Za czas tej nieobecności pracownikowi przysługuje prawo do odpowiedniej części minimalnego wynagrodzenia za pracę, przez okres nie dłuższy niż 10 dni roboczych zgodnie z rozkładem czasu pracy pracownika. Powyższe wynagrodzenie stanowi koszt pracodawcy. Ustawa przeciwpowodziowa wskazuje, że pracodawca, który z powodu powodzi okresowo zaprzestał prowadzenia działalności lub ją istotnie ograniczył i nie dysponuje środkami na wypłaty wynagrodzeń za czas zwolnień od pracy, za czas przestojów, czy za pracę wykonaną w celu ochrony zakładu pracy przez powodzią, może złożyć do urzędu marszałkowskiego danego województwa wniosek o nieoprocentowaną pożyczkę ze środków FGŚP.
Ponadto pracodawca, u których funkcjonuje zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, może wykorzystać środki z tego funduszu na cele związane z pomocą dla poszkodowanych.
Źródło: https://www.pip.gov.pl/
Projekt specustawy powodziowej
Sejm przyjął rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw (projekt nr 672).
Zakłada on zapewnienie pracownikom poszkodowanym w wyniku powodzi prawa do zwolnienia od pracy w wymiarze do 20 dni w celu usuwania skutków powodzi w odniesieniu bezpośrednio do swojego mienia lub mienia osób bliskich – z zachowaniem prawa do 100 % należnego wynagrodzenia. Zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę z tytułu wynagrodzeń oraz składek na ubezpieczenia społeczne uprawnionych pracowników będzie dokonywał Marszałek województwa ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na wniosek pracodawcy.
Znowelizowana ustawa ma zapewnić pracownikom dodatkowe 4 dni urlopu w trybie tzw. urlopu na żądanie, w ramach przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego. Uprawnienie to będzie przysługiwało pracownikowi tylko do końca 2024 r., a łączny wymiar urlopu udzielonego na podstawie przedmiotowego przepisu, urlopu udzielonego na podstawie art. 8a ustawy „powodziowej” oraz urlopu „na żądanie” udzielonego na podstawie art. 1672 Kodeksu pracy nie może przekroczyć 8 dni.
W celu zwiększenia elastyczności korzystania z urlopu wypoczynkowego przez pracownika, znowelizowane przepisy mają umożliwić wykorzystanie urlopu wypoczynkowego w wymiarze godzinowym odpowiadającym jedynie części dobowego wymiaru czasu pracy pracownika. W związku z powyższym pracownik zyska możliwość skorzystania z urlopu np. w wymiarze 3 godzin w czasie 8-godzinnego dnia pracy. Przewiduje się, że urlop udzielany w tym trybie nie może przekroczyć wymiaru 5 dni.
Projektowana ustawa zawiera również regulacje zapewniające prawo otrzymania dodatkowego zasiłku opiekuńczego dla rodziców zwolnionych od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem w okresie zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu powodzi pod warunkiem, że dziecko nie będzie uczęszczało do innej placówki. Zasiłek ten będzie przysługiwał również opiekunom dorosłych osób z niepełnosprawnością w przypadku zamknięcia szkoły, ośrodka rewalidacyjno – wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki pobytu dziennego o podobnym charakterze z powodu powodzi.
Przepisy znowelizowanej ustawy mają umożliwić, pracownikom zamieszkującym tereny objęte, złożenie wniosków o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Wnioski te pracodawca będzie zobowiązany uwzględnić.
Ponadto pracownicy zamieszkujący tereny objęte powodzią, w czasie trwania powodzi lub w czasie usuwania jej skutków, będą musieli wyrazić zgodę na pracę w godzinach nadliczbowych i delegację poza stałym miejscem pracy.
W związku z powodzią, w okresie obowiązywania stanu klęski żywiołowej, zniesiony zostanie zakaz w zakresie wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele w placówkach handlowych, polegających na rozładowywaniu, przyjmowaniu i ekspozycji towarów pierwszej potrzeby oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania takich czynności. Zwolnienie z powyższego zakazu nie będzie obowiązywać jednak w niedziele, w które przypada święto.
Zgodnie z proponowanymi zmianami w przepisach, zawieszone na okres trwania powodzi i jej skutków, dla pracowników zamieszkałych na obszarach dotkniętych powodzią ma być przeprowadzanie badań lekarskich. Ponadto przedłużone o okres 30 dni od dnia zakończenia okresu zagrożenia powodzią mają zostać terminy ważności orzeczeń lekarskich.
Minimalne wynagrodzenie i minimalna stawka godzinowa w 2025 roku
13 września 2024 roku pod pozycją 1362 w Dzienniku Ustaw zostało opublikowane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 2024 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2025 roku.
W roku 2025 wynagrodzenie minimalne wzrośnie raz – od 1 stycznia 2025 r. i będzie wynosić 4666 zł.
Podwyżka od 1 stycznia 2025 r. oznacza wzrost płacy minimalnej o 366 zł w stosunku do kwoty obowiązującej od 1 lipca 2024 r. (4300 zł), czyli o 8,5%.
Minimalna stawka godzinowa dla umów zleceń i umów o świadczenie usług wyniesie od 1 stycznia 2025 r. 30,50 zł.
Zmiany w kodach ZUS
1 września 2024 weszły życie przepisy rozporządzenia Ministra Rodziny Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów.
Konieczność nowelizacji rozporządzenia wynikała ze zmian wprowadzonych ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1672) oraz ustawą z dnia 9 maja 2024 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 863).
Rozporządzenie wprowadza nowe kody tytułów ubezpieczenia stosowanych w dokumentach ubezpieczeniowych składanych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od 1 listopada 2024 r. oraz modyfikuje opisy dwóch kodów stosowanych przez przedsiębiorców na małym ZUS.
Rozporządzenie wprowadza następujące zmiany:
W części I „Kod tytułu ubezpieczenia” w dziale 1. „Podmiot podstawowy wraz z rozszerzeniem” zostały dodane nowe kody tytułu ubezpieczenia:
- 05 14 – osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą zwolniona z opłacania składek, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi 60% kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego,
- 05 74 – osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą zwolniona z opłacania składek, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia,
- 05 94 – osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą zwolniona z opłacania składek, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest od przychodu.
W części I „Kod tytułu ubezpieczenia” w dziale 1. „Podmiot podstawowy wraz z rozszerzeniem” zostały zmienione opisów kodów stosowanych przez przedsiębiorców na małym ZUS:
- 05 90 – oznacza osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą niemającą ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest od dochodu,
- 05 92 – oznacza osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą mającą ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawa wymiaru składek społecznych uzależniona jest od dochodu.
Nowe kody tytułu ubezpieczenia i zmodyfikowane opisy kodów mają zastosowanie do wypełniania dokumentów rozliczeniowych dotyczących okresu od 1 grudnia 2024 r. składanych od stycznia 2025 r.
Do dokumentów przekazywanych za okresy przypadające przed dniem wejścia w życie powyższego rozporządzenia stosuje się kody tytułu ubezpieczenia obowiązujące w okresie, za który dokumenty te zostały złożone.
Zmiany zasad naliczania stażu pracy
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt nowelizacji Kodeksu pracy. Projekt ustawy o zmianie ustawy – kodeks pracy przewiduje zmiany dotyczące okresu zatrudnienia. Projekt ustawy jest obecnie na etapie uzgodnień międzyresortowych i opiniowania.
Nowelizacja tych przepisów ma na celu kompleksowe uregulowanie kwestii stażu pracy. W obecnym stanie prawnym nie ma ogólnej zasady ustalania stażu pracy dla celów nabywania prawa do wszystkich świadczeń i uprawnień pracowniczych wynikających ze stosunku pracy.
Według znowelizowanych przepisów do okresu zatrudnienia wliczane będą okresy prowadzenia przez osobę fizyczną pozarolniczej działalności oraz okresy pozostawania osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, za które zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe.
Ponadto do okresu zatrudnienia będą wliczane okresy:
- wykonywania przez osobę fizyczną umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
- wykonywania przez osobę fizyczną umowy agencyjnej,
- pozostawania osobą współpracującą z osobą fizyczną wykonującą umowę zlecenia lub umowy agencyjnej,
- pozostawania przez osobę fizyczną członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych – w których podlegała ona ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Projekt przewiduje również, że do okresu zatrudnienia będzie wliczany udokumentowany, przebyty za granicą okres innej niż zatrudnienie działalności zarobkowej.
Do okresu zatrudnienia w szczególności będą także wliczane okresy:
- odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego,
- odbywania służby zastępczej,
- kształcenia się w Krajowej Szkole Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego,
- wykonywania przez skazanego odpłatnego zatrudnienia,
- pobierania przez bezrobotnego zasiłku i stypendium,
- udokumentowanego zatrudnienia przebytego za granicą u pracodawcy zagranicznego,
- prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie rolnym,
które podlegają wliczeniu do okresu zatrudnienia lub są okresem, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Przepisy znowelizowanej ustawy zmienią zasady ustalania:
- zakładowego stażu pracy, od którego zależą uprawnienia wynikające ze stosunku pracy u danego pracodawcy (dotyczy to np. ustalania długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony lub nieokreślony oraz wysokości odprawy z tytułu rozwiązania umowy o pracę i odprawy pośmiertnej);
- ogólnego stażu pracy, od którego zależą uprawnienia wynikające ze stosunku pracy ustalane na podstawie okresów pracy u wszystkich pracodawców (dotyczy to ustalenia wymiaru urlopu wypoczynkowego pracownika oraz nabycia prawa do urlopu wychowawczego).
Projektowany termin wejścia w życie znowelizowanych przepisów to 1 stycznia 2026 r.
