Analiza porównawcza (ang. benchmarking study) jest to element dokumentacji dotyczącej cen transferowych, który sprawia podatnikom bardzo dużo kłopotów, jeśli nie przygotowywali oni do tej pory tego typu raportu. Do końca 2016 r. przygotowanie analizy porównawczej nie było obowiązkowe, jednak niektóre podmioty decydowały się na przygotowanie ww. raportu w ramach uzasadnienia rynkowego poziomu cen stosowanych w transakcjach z podmiotami powiązanymi. Począwszy od 2017 roku analiza porównawcza jest obowiązkowym elementem dokumentacji podatkowej dla firm, które osiągnęły poziom przychodów lub kosztów o wartości min. 10 mln euro.
Analiza porównawcza służy weryfikacji, czy transakcja między podmiotami powiązanymi była realizowana na warunkach rynkowych oraz ustaleniu rynkowego poziomu wynagrodzenia. Przeprowadzenie analizy porównawczej sprowadza się więc, najogólniej rzecz ujmując, do porównania warunków transakcji realizowanych pomiędzy podmiotami powiązanymi (transakcje kontrolowane) z warunkami porównywalnych transakcji zawieranych między podmiotami niepowiązanymi (transakcje niekontrolowane).
Jednocześnie przepisy przewidują odstępstwo od obowiązku przygotowania standardowej analizy porównawczej w sytuacji, gdy dane porównawcze nie są dostępne. Wówczas podatnik dołącza do dokumentacji opis zgodności warunków ustalonych między podmiotami powiązanymi, z warunkami, które ustaliłyby między sobą podmioty powiązane.
Transakcje, jakie mogą zostać wykorzystane w ramach analizy porównawczej, powinny być transakcjami porównywalnymi do transakcji zawartej z podmiotem powiązanym, której dotyczy opracowywana dokumentacja. Wskazówki w zakresie doboru transakcji porównywalnych zawiera rozdział 2 rozporządzenia MF z 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (Dz.U. Nr 160 poz. 1268 ze zmianami).
W świetle wskazanych tam regulacji za porównywalne uznać można takie transakcje, w których żadna z ewentualnych różnic pomiędzy porównywanymi transakcjami lub pomiędzy podmiotami zawierającymi te transakcje nie mogłaby w sposób istotny wpłynąć na cenę przedmiotu takiej transakcji na wolnym rynku lub można dokonać racjonalnie dokładnych poprawek eliminujących istotne efekty takich różnic.
Przy dokonywaniu analizy porównywalności należy uwzględnić:
- czynniki porównywalności,
- różnice cech charakterystycznych dóbr, usług lub innych świadczeń, które są przedmiotem porównywanych transakcji w zakresie, w jakim te cechy mogą mieć wpływ na wartość rynkową przedmiotów transakcji oraz stosowaną metodę,
- przebieg transakcji, w tym funkcje, uwzględniając analizę angażowanych przez nie aktywów, obejmującą również dobra materialne i niematerialne niezaliczone do aktywów, kapitał ludzki oraz ponoszone ryzyka.
Przy przeprowadzaniu analizy porównywalności podmiotów dokonujących transakcji na danym rynku należy uwzględnić także:
- warunki określone w porównywanych transakcjach w takim stopniu, w jakim różnice między tymi warunkami mogą mieć wpływ na wartość rynkową przedmiotu transakcji,
- warunki istniejące na porównywanych rynkach w takim stopniu, w jakim warunki te mają wpływ na wartość rynkową transakcji zawieranych na tych rynkach,
- stosowaną strategię gospodarczą, w przypadku gdy miała ona wpływ na wartość transakcji.
Szczegółowy zakres i elementy, jakie powinna zawierać analiza porównawcza przygotowana jako obowiązkowy element dokumentacji podatkowej, zostały określone w rozporządzeniu w sprawie informacji zawartych w dokumentacji podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych.
Rozporządzenie wskazuje na konieczność uwzględnienia następujących obowiązkowych elementów analizy porównawczej:
- wyjaśnienie powodów wyboru analizowanych stron transakcji,
- wyjaśnienie powodów wyboru istotnych założeń będących podstawą analizy danych porównawczych,
- opis przebiegu transakcji i zaangażowania podmiotów w porównywalnych transakcjach,
- opis warunków porównywalnych transakcji w stopniu, w jakim wpływają one na wartość przedmiotu transakcji,
- opis warunków istniejących na porównywalnych rynkach w stopniu, w jakim wpływają one na wartość przedmiotu transakcji, wraz z opisem warunków wpływających na wybór tych innych, porównywalnych rynków,
- opis danych porównawczych zastosowanych w analizie i danych porównawczych odrzuconych ze względu na brak porównywalności,
- opis korekt zastosowanych do danych porównawczych lub analizowanej transakcji,
- opis stosowanych wskaźników finansowych, miar statystycznych wraz z określeniem punktu lub przedziału rynkowego i uzasadnieniem dlaczego warunki analizowanej transakcji nie różnią się od warunków transakcji realizowanych pomiędzy niezależnymi podmiotami.
Zarówno przepisy ustawy o CIT, jak i przepisy rozporządzenia nie wskazują szczegółowo metodologii według jakiej należy przeprowadzić dobór podmiotów porównywalnych oraz analizę danych finansowych. Ponadto w przypadku, gdy dany podmiot sporządzający dokumentację nie dysponuje danymi porównawczymi np. w postaci cenników wyrobów stosowanych dla analogicznych transakcji zarówno dla podmiotów powiązanych jak i niezależnych, konieczne może okazać się odwołanie do danych finansowych dostępnych w komercyjnych bazach danych. Biorąc pod uwagę koszt zakupu dostępu do bazy oraz konieczność posiadania doświadczenia w zakresie prawidłowych zasad przeprowadzenia analizy porównawczej, korzystniejszym rozwiązaniem od wykonania jej we własnym zakresie może okazać się zlecenie przygotowania analizy porównawczej profesjonaliście.
Polecamy też poprzednie artykuły (z cyklu) na temat dokumentacji związanej z cenami transferowymi:
Nowe zasady w dokumentacji cen transferowych za 2017 rok.
Ceny transferowe, cz. 2: istotność transakcji, czyli które transakcje dokumentujemy
