Po odwołaniu w Polsce stanu zagrożenia epidemicznego pracodawcy mają czas tylko do 28 grudnia 2023 roku na wykonanie przez ich pracowników zaległych badań okresowych i kontrolnych. Dopuszczenie pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego dla pracodawcy oznaczać może karę grzywny.
Badania medycyny pracy – ważny termin dla pracodawców wkrótce upływa
Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wydłużyła ważność orzeczeń lekarskich wydanych na podstawie badań wstępnych, okresowych i kontrolnych, jeśli upływała ona po 7 marca 2020 r.
Dodatkowo, w mocy tylko do 28 grudnia 2023 r. pozostają także okresowe i kontrolne badania lekarskie oraz wszelkie orzeczenia lekarskie medycyny pracy wydane w czasie epidemii przez lekarza innego niż lekarz medycyny pracy. Pracodawcy mają więc bardzo mało czasu na skierowanie swoich pracowników, których orzeczenia się przeterminowały, na wymagane badania profilaktyczne.
Czytaj także: Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego. Jak przeprowadzać szkolenia BHP?
Badania profilaktyczne pracowników, czyli co każdy pracodawca wiedzieć powinien
Zgodnie z przepisami pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Pracownik ma natomiast obowiązek poddać się takim badaniom.
Występują trzy kategorie badań lekarskich pracowników:
- badania wstępne
- badania okresowe
- badania kontrolne
Badania wstępne dotyczą osób przyjmowanych do pracy. Zgodnie z art. 229 § 4 Kodeksu pracy pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku określonym w skierowaniu wystawionym przez pracodawcę.
Badania okresowe, w odróżnieniu od badań wstępnych, są wykonywane cyklicznie w trakcie zatrudnienia. Osobą kierująca pracownika na badania okresowe jest pracodawca, ale to lekarz medycyny pracy wskazuje, w wydanym przez siebie orzeczeniu, termin w jakim pracownik jest zobowiązany je wykonać. Częstotliwość z jaką wykonuje się te badania zależy od rodzaju pracy wykonywanej przez pracownika na danym stanowisku oraz stanu jego zdrowia.
Badania kontrolne dedykowane są pracownikom, którzy przebywali na zwolnieniu chorobowym dłużej niż 30 dni. Badania kontrolne pozwalają stwierdzić czy pracownik po dłuższym zwolnieniu lekarskim jest zdolny realizować obowiązki zawodowe na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy.
Na te badania pracownika kieruje pracodawca.
Zgodnie z art. 211 pkt 5 k.p. pracownik ma obowiązek poddać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich. Odmowa poddania się badaniom jest naruszeniem art. 211 k.p. Poddawanie się badaniom lekarskim i stosowanie się do wskazań lekarskich należy do podstawowych obowiązków pracownika. W przypadku ich niedopełnienia pracodawca może wobec pracownika wyciągnąć konsekwencje służbowe (np. udzielić pracownikowi kary porządkowej, o której mowa w art. 108 k.p.).
Warto wspomnieć, że pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także:
- po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami;
- po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.
Wszystkie powyżej wspomniane rodzaje badań pracowniczych są przeprowadzane na koszt pracodawcy. Badania okresowe i kontrolne powinny być wykonywane w trakcie godzin pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Dodatkowo, ustawodawca zadbał, aby pracownik zmuszony udać się na badania do innej miejscowości, otrzymał od pracodawcy zwrot kosztów dojazdu.
Badania lekarskie pracowników a odpowiedzialność pracodawcy
Jeśli pracodawca dopuści do pracy pracownika bez aktualnych badań medycyny pracy, narusza przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Dodatkowo, pracodawca może ponieść odpowiedzialność w sytuacji zaistnienia wypadku przy pracy jeśli okaże się, że pracownik, który uległ wypadkowi został dopuszczony do pracy bez aktualnego zaświadczenia medycyny pracy. Wówczas takie działanie ze strony pracodawcy może zostać uznane za przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy.
Zobacz także: PIP – rośnie liczba naruszeń praw pracowniczych i kar nakładanych na pracodawców
Ten artykuł powstał we współpracy z Contract Administration.
Contract Administration to jedna z największych polskich firm oferujących kompleksową obsługę kadr i płac. Spółka działa na rynku od ponad 30 lat. Zatrudnia ponad 250 pracowników w 7 biurach w Polsce, Czechach i na Słowacji. Contract Administration jest częścią Grupy Advartis.
