Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), znany również jako graniczny podatek węglowy, to innowacyjny mechanizm wprowadzony przez Unię Europejską. Jego celem jest zabezpieczenie europejskiego rynku przed „wyciekiem emisji” oraz wspieranie zrównoważonego rozwoju. Ma on sprawić, że ceny towarów objętych tym podatkiem, importowanych z krajów o niższych standardach środowiskowych, będą bardziej zbliżone do cen towarów produkowanych na terenie Unii Europejskiej.
CBAM jest integralną częścią pakietu Fit for 55, który ma na celu zredukowanie emisji CO2 w UE o 55% do 2030 roku i osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku.
Kogo dotyczy i jakie branże są objęte przez CBAM?
CBAM dotyczy importu towarów pochodzących z krajów spoza UE, które zostały wyprodukowane przy użyciu większych ilości emisji CO2 niż jest to możliwe w UE. Mechanizm będzie głównie dotyczyć branż energochłonnych, takich jak produkcja aluminium, żelaza, stali, wodoru, nawozów i cementu.
Fazy wdrożenia i obowiązki przedsiębiorców
Mechanizm CBAM będzie wprowadzany dwuetapowo. Pierwszy etap, znany jako okres przejściowy, rozpoczął się 1 października 2023 r. i potrwa do 31 grudnia 2025 r. W okresie tym firmy będą zobowiązane do składania kwartalnych sprawozdań CBAM o emisjach „wbudowanych” (pierwszy okres sprawozdawczy dla importerów zakończy się 31 stycznia 2024 r. i będzie dotyczył IV kwartału 2023 roku). Drugi etap wdrożenia CBAM rozpocznie się 1 stycznia 2026 r., kiedy to firmy będą miały nie tylko obowiązki raportowe, ale także będą musiały nabywać i umarzać certyfikaty CBAM (będzie to forma płatności).
Konsekwencje i odpowiedzialność karna w zakresie CBAM
Nieprzestrzeganie zasad związanych z CBAM może skutkować różnego rodzaju konsekwencjami. Na przykład, lokalne władze mogą zastosować środki takie jak zablokowanie przesyłek towarów czy anulowanie statusu „zgłaszającego uprawnionego” (tym samym uniemożliwiając takiemu przedsiębiorcy import towarów objętych CBAM do państw UE). Ponadto uprawnione organy mogą nakładać sankcje finansowe – proporcjonalne do ilości emisji lub różnicy między liczbą zwróconych i wymaganych certyfikatów CBAM. Przedsiębiorstwa powinny również być świadome, że w razie naruszenia zasad mogą być zobowiązane do zwrotu certyfikatów. Niezgłoszenie emisji będzie podlegało opłatom w wysokości od 10 do 50 euro za każdą tonę, której nie uwzględniono w raporcie (dotyczy to zarówno braku raportu, jak i złożenia raportu niekompletnego lub błędnego).
Dodatkowe informacje
- Gdzie składać deklaracje? W okresie przejściowym, importerzy będą zobowiązani do składania kwartalnych sprawozdań za pomocą rejestru przejściowego CBAM.
- Kto powinien zajmować się raportowaniem w firmie? Zadanie zarówno dla działu ochrony środowiska, jak i księgowego.
- Czy trzeba obliczać ślad węglowy? Nie, ze względu na podatek CBAM nie trzeba wyliczać śladu węglowego.
- Gdzie znaleźć polskie wersje językowe rozporządzenia? Polskie wersje językowe rozporządzenia wykonawczego i jego załączników zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Ten artykuł powstał we współpracy z Grant Thornton.
Grant Thornton to jedna z wiodących organizacji audytorsko-doradczych na świecie, obecnej w 140 krajach. W Polsce działa od 30 lat, a zespół około 1000 pracowników wspiera Klientów w takich obszarach jak podatki, rachunkowości czy kadr i płac.
