Wartość to pojęcie, które wbrew pozorom nie jest łatwo i jednoznacznie zdefiniować. W przypadku wartości przedsiębiorstwa należy pamiętać, że może być ona różnie wyceniana przez różne grupy interesariuszy, właścicieli, menedżerów, konkurentów czy małych inwestorów na giełdzie. W kontekście wartości przedsiębiorstwa możemy zatem mówić o dwóch podstawowych kategoriach – wartości inwestycyjnej i wartości godziwej, którą wielu z nas utożsamia z wartością rynkową*.
Wartość inwestycyjna jest wartością z punktu widzenia konkretnej grupy interesariuszy, w tym przede wszystkim z punktu widzenia inwestora, właściciela czy potencjalnego nabywcy przedsiębiorstwa. Wartość godziwa jest pojęciem szerszym i z natury hipotetycznym, definiowanym w Ustawie o rachunkowości jako kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.
Rozumiejąc już kluczowe niuanse związane z wartością przedsiębiorstwa, z pewnością możemy stwierdzić, że dla każdej ze wskazanych powyżej kategorii istotne są konkretne nośniki wartości, które są jej emanacją i mogą być różnie postrzegane i oceniane z wielu punktów widzenia.
Wartość przedsiębiorstwa – katalog nośników operacyjnych
Skupmy się na przykładowych nośnikach wartości, nie będących wprost miarami finansowymi. Zajrzyjmy do katalogu nośników operacyjnych, majątkowych, często niematerialnych, które przekładają się na wartość przedsiębiorstwa i są oceniane przez interesariuszy w procesie wyceny jego wartości.
Majątek trwały
Z całą pewnością wartość przedsiębiorstwa leży w jego majątku, nabytym bądź wytworzonym w toku jego funkcjonowania. Przykładowo takie elementy jak nieruchomości, maszyny, urządzenia, samochody, komputery czy oprogramowanie mają swoją wartość związaną z kosztem, który przedsiębiorca poniósł na ich nabycie. Ponadto są one również, a może przede wszystkim, generatorami gotówki w przedsiębiorstwie. Bez nich funkcjonowanie i prowadzenie działalności operacyjnej może być niemożliwe. Czy jednak zawsze?
Wiedza i umiejętności
Przykładem specyficznej działalności firmy jest również doradztwo, w którym nie potrzebujemy maszyn ani urządzeń, aby funkcjonować i generować gotówkę. Wówczas „majątkiem” przedsiębiorstwa są pracownicy, którzy posiadają wiedzę i pomysły służące klientom. Wówczas to właśnie kluczowy pracownik jest nośnikiem wartości i często decyduje o powodzeniu, bądź porażce swojej firmy, wnosząc wiedzę, odwagę, charyzmę czy umiejętności. Przykładem niech będą największe przedsiębiorstwa świata, które nie byłyby najpewniej tam gdzie są bez Billa Gatesa, Steve’a Jobsa czy Jeffa Bezosa.
Know – how
Wielokrotnie mamy do czynienia z przedsiębiorstwami, gdzie kluczowym dodatkiem do układanki jest też skuteczne powiązanie pracowników i urządzeń, w celu maksymalizacji efektywności, zwane know-how’em. Know-how możemy wypracowywać przez lata doświadczeń, bądź możemy go nabyć wraz z zatrudnionymi pracownikami. Za tym pojęciem możemy schować wiele konkretnych nośników, wśród nich system zarządzania, narzędzia informatyczne i umiejętność ich wykorzystywania, a także wiele innych.
Inne czynniki
Nośnikami wartości mogą być też unikalne modele biznesowe, patenty, licencje, bazy kontrahentów czy konkretne umowy z kontrahentami, ale również zawierane i utrzymywane relacje, kultura organizacji, warunki pracy, wartości i misja, oraz strategia przedsiębiorstwa. Specyfika nośników zależy od wielu czynników – miejsca danego przedsiębiorstwa w cyklu życia, charakteru jego działalności, branży czy rynku.
Procesy biznesowe
Za nośniki wartości możemy postrzegać również konkretne procesy zachodzące w przedsiębiorstwie, będące skutkiem wypracowanego know-how, doświadczeń, dostępnego majątku i pracowników. Codzienne decyzje przekładają się na decyzje zarządcze, w dalszej kolejności na osiągane KPI**, realizację strategii i długoterminowych celów przedsiębiorstwa. Wsparciem tych nośników w postaci procesów i codziennych decyzji może być wdrożenie systemu zarządzania procesowego, dzięki któremu zminimalizujemy nieefektywne operacje i zmaksymalizujemy te pozytywne. Temat zarządzania procesowego z punktu widzenia wartości przedsiębiorstwa jest obszerny i na pewno warty zgłębienia we współczesnych przedsiębiorstwach.
Każdy przedsiębiorca może mnożyć nośniki, w których dostrzega wartość wpływającą na wartość całego przedsiębiorstwa. Zależą one również w dużej mierze od specyfiki danego biznesu, branży i rynku. Ich wypadkową są wielkości finansowe, w tym przede wszystkim wyniki przedsiębiorstwa, na których skupimy się w kolejnym artykule.
*Wartość godziwa zdaje się być pojęciem węższym od wartości rynkowej, ze względu na sprecyzowane warunki jej rozpoznania, lecz nie będziemy zagłębiać się w to rozróżnienie. W polskich aktach prawnych istnieje niejednoznaczność pojęciowa w tym zakresie. Przyjmijmy, że są to pojęcia bliskoznaczne.
**KPI (Key Performance Indicators) są kluczowymi wskaźnikami efektywności w przedsiębiorstwie, finansowymi i niefinansowymi, stosowanymi do pomiaru stopnia realizacji celów organizacji.
